Stalking

Stalking is het stelselmatig lastigvallen van een persoon, door die persoon te achtervolgen, steeds op hinderlijke wijze contact op te nemen, en soms ook te bedreigen.

Het woord stalking komt van het Engelse woord to stalk, wat besluipen (meestal van wild) betekent. In het Surinaams Wetboek van Strafrecht wordt het met belaging aangeduid (van het werkwoord belagen, in het nauw brengen).

Stalking kan strafbare feiten inhouden of tot strafbare feiten leiden, zoals vandalisme, laster, smaad, mishandeling of bedreiging. In veel, wellicht zelfs de meeste gevallen, gaat het om feiten die op zichzelf genomen niet strafbaar zijn, zoals het toesturen van cadeaus, achtervolgen, bespieden, opbellen of schrijven en e-mailen. Hoewel deze acties stuk voor stuk niet illegaal zijn, is het contact voor de gestalkte ongewenst en is bovendien de frequentie van het gedrag zeer hoog.

De stalker
Er zijn verschillende typen stalking, maar in de meest voorkomende soort zijn de daders uit op wraak. Vaak wil de stalker het slachtoffer in zijn greep houden door het slachtoffer te bespieden of voortdurend angst aan te jagen. Dit komt vooral voor na een afgebroken relatie. Meestal zijn stalkers psychisch of emotioneel labiele mensen, waarbij vaak een psychische stoornis of dwangmatig handelen in het spel is. Een stalker kan zich een liefdesrelatie inbeelden, of kan een liefdesrelatie met zijn of haar slachtoffer achter de rug hebben. In dit laatste geval is het vaak de laatste die de relatie heeft verbroken, wat de stalker niet kan verwerken. Bij zowel ingebeelde als verleden liefdesrelaties denkt de stalker bij iedere reactie van de gestalkte: “maar eigenlijk houdt hij/zij van mij”. Bekende personen worden soms het slachtoffer van stalkende ‘fans’.

De volgende soorten stalkers kan men onderscheiden.

  • De psychotische stalker stalkt vanuit een psychose. Hij denkt bijvoorbeeld dat zijn slachtoffer binnenkort door marsmannetjes ontvoerd gaat worden en wil hem daarvoor waarschuwen. Hoewel veel stalkers psychische stoornissen hebben, zijn de meesten niet psychotisch.
  • De afgewezen stalker probeert met zijn gedrag een afwijzing te corrigeren. Meestal is dit een verbroken liefdesrelatie, maar ook een verbroken vriendschap of ontslag kunnen aanleiding zijn voor dit soort stalking. De afgewezen stalker probeert de relatie te herstellen.
  • De wraakzuchtige stalker wil wraak nemen op zijn slachtoffer. Ook hij kan ontslagen of afgewezen zijn, maar in tegenstelling tot de afgewezen stalker wil hij de relatie niet herstellen maar zijn slachtoffer net zolang treiteren tot zijn wraakgevoel bevredigd is.
  • De obsessieve stalker of intimiteitszoeker is verliefd op zijn slachtoffer en meent in hem of haar de ideale partner te zien. Volgens hem of haar is het slachtoffer ‘de ware’, en zullen ze uiteindelijk een stel vormen, als hij maar volhoudt. Vaak gaat dit ook gepaard met een gevoel een zeker ‘recht’ te hebben jegens het slachtoffer, ook als het slachtoffer de stalker afwijst of zelfs al een relatie met een ander heeft.
  • Verwant hieraan zijn de incompetente versierders. Ook zij zoeken een intieme relatie met hun slachtoffer. Hun probleem is daarentegen niet zozeer obsessie met het slachtoffer als zodanig, maar sociale zwakte en onvermogen om op een ‘normale’ manier een relatie te beginnen.
  • Bij de agressief-criminele stalker vormt het stalken de inleiding en voorbereiding op een (zwaarder) misdrijf jegens het slachtoffer. In veel gevallen beseft het slachtoffer niet dat hij of zij gestalked wordt. Vaak volgt op het stalken een aanranding of verkrachting, maar ook mishandeling of een (lust)moord komt voor.
  • De politieke stalker streeft met zijn gedrag een doen of nalaten bij het slachtoffer na. In tegenstelling tot de andere vormen is het stalken geen emotionele daad, maar een weloverwogen actie. Een bezorgde vader kan bijvoorbeeld (eventueel samen met anderen) voor stalking kiezen om een veroordeelde pedofiel weg te pesten. Bij politieke stalkers is het stalken per definitie niet te herleiden tot een psychische stoornis.

Vormen van stalking
De manier waarop stalking geschiedt kan variëren. De verschillende handelingen zijn meestal op zichzelf niet strafbaar. Bovendien zijn de handelingen ieder op zich genomen hooguit vervelend voor het slachtoffer. Het cumulatief effect van telkens herhaalde handelingen zorgen echter voor het schadelijke effect.

De meest voorkomende manieren van stalking zijn:

  • Het slachtoffer achtervolgen, al dan niet openlijk;
  • Voortdurend met het slachtoffer in gesprek proberen te komen;
  • Het slachtoffer voortdurend opbellen, sms’en, mailen, schrijven of tweeten;
  • Het toezenden van cadeaus zoals rozen of parfum. Heel soms worden lugubere of bizarre cadeaus toegestuurd zoals een dode rat of een dood kuikentje, hondentanden, enz.;
  • Het plaatsen van een valse overlijdensadvertenties op naam van het slachtoffer;
  • Vaak zal de stalker derden benaderen wanneer de gestalkte zich afdoende weet af te sluiten. Dit kan eventueel met het doel via deze derden opnieuw contact tot stand te brengen, of om het slachtoffer zwart te maken.
  • Cyberpesten;
  • Soms ontaardt stalking in ernstiger misdrijven zoals mishandeling, smaad, laster, vandalisme, verkrachting of moord.

Het slachtoffer
Het slachtoffer zal in het beginstadium meestal de stalker op een vriendelijke manier proberen af te wimpelen. Dit heeft echter meestal een averechts effect, omdat de stalker ten minste aandacht krijgt, dus beloond wordt voor zijn gedrag, en ten tweede de afwijzing op zijn of haar eigen manier zal kunnen interpreteren. Als een vrouw bijvoorbeeld de attenties van een beginnende stalker afwijst met de mededeling ‘Sorry, maar ik ben al getrouwd’, dan zal de stalker kunnen denken dat hiermee bedoeld wordt dat ze wel open zou staan als ze nog vrij was en hij dus een kans maakt. Ook minder vriendelijke afwijzingen bereiken meestal geen of een averechts resultaat.

Voor het slachtoffer betekent stalking een sterke inbreuk op de privacy. Het verziekt diens leven soms zodanig, dat hij of zij er psychische schade door kan oplopen. De gestalkte zal een gevoel van onmacht en onveiligheid ervaren door het besef dat de stalker overal kan opduiken en dat ieder telefoontje van de stalker afkomstig kan zijn. Het slachtoffer zal soms zichzelf de schuld geven van de stalking (‘als ik maar niet met Piet had gezoend, zou hij mij en mijn familie nu niet lastigvallen’). Ook de reactie van de omgeving kan hiertoe bijdragen (‘waar rook is is vuur’, ‘waar twee vechten hebben er twee schuld’).

In latere stadia zal het slachtoffer situaties uit de weg proberen te gaan die tot contact met de stalker kunnen leiden, wat tot isolatie kan leiden. De gestalkte zal bijvoorbeeld niet meer uit willen gaan omdat de stalker wellicht ook in de disco is of ‘s nachts rondhangt in de buurt. Uiteindelijk zal dit gedrag een negatief effect op het welzijn en de carrière hebben wanneer de gestalkte niet meer naar het werk of naar de opleiding durft. Sommige gestalkten verhuizen en/of wisselen van baan wat het gevoel van isolatie kan versterken omdat men sociaal gezien elders weer helemaal opnieuw moet beginnen.

Stalking veroorzaakt gevoelens van depressie, schaamte, angst, laag zelfvertrouwen en machteloosheid, die vaak aanhouden nadat de stalking is gestopt.

Wij gebruiken cookies om de website goed te laten werken en om volledig anoniem het gebruik van onze website te analyseren.